Nguồn gốc tục đốt pháo của người dân
Pháo là một hoạt động dân gian phổ biến. Cho dù đó là Tết Nguyên đán, lễ kết hôn hay là khi khánh thành tòa nhà hoặc khai trương cửa hàng. Tục đốt pháo là một hoạt động không thể thiếu để mọi người cùng ăn mừng. Dân gian có câu “Khai môn bạo trúc” tức khai pháo mở cửa, có ý nghĩa chỉ năm mới đến. Điều đầu tiên mà mọi hộ gia đình cần làm là châm ngòi pháo, không chỉ làm tăng không khí lễ hội, mà còn để thu hút vận may đến nhà.
Vào lúc 0 giờ sáng, tiếng chuông năm mới ngân vàng. Tiếng pháo hoa nổ rung chuyển bầu trời. Đến lúc này, ánh đèn trong mọi nhà đều sáng rực, ánh sáng rực rỡ từ những chùm pháo hoa chiếu rọi tầng mây, giúp cho không khí của lễ mừng năm mới lên tới tận đỉnh điểm.
Tuy nhiên, đây lại không phải là ý nghĩa đầu tiên của phong tục đốt pháo. Theo xem bói dân gian, vào thời xưa khi con người còn phải ăn ngủ ngoài trời, họ thường xuyên phải đốt lửa lên. Một phần vừa để sưởi ấm và trông coi hoa màu, phần là để phòng thú dữ xâm nhập. Tuy nhiên truyền thuyết có nhắc đến một loại dã thú không phải người không phải quỷ, chúng thường đến ăn cắp lương thực của người dân.
Loại dã thú này được gọi là khỉ mặt xanh, cực kì tinh quái. Mọi người vừa ghét vừa sợ nó. Sau này họ mới phát hiện ra rằng, loài này tuy không sợ ánh sáng nhưng lại sợ tiếng vang. Bởi thế mà họ thường dùng gậy trúc khua thật to lên để dọa cho nó sợ chạy mất. Như vậy, có người cho rằng nguyên nhân đầu tiên dẫn đến sự ra đời của pháo là để loại trừ ôn dịch khỉ mặt xanh. Dần dần, tục đốt pháo bằng trúc cũng trở thành một tập tục trong dân gian được lưu truyền tới tận bây giờ.
Cũng có tục truyền rằng, có năm bệnh dich hạch hoành hành. Có người đã dùng kali nitrat cho vào ống trúc, lúc châm từ đằng sau sẽ bật ra tiếng kêu rất lớn, từ đó một luồng khói lớn tuôn ra, xua tan chướng khí độc hại của bệnh dịch. Từ nay về sau, loại này được mọi người rất ưa thích. Cách nhét kali nitrat vào ống trúc cũng chính là hình thức ban đầu của pháo.
Với việc phát minh ra thuốc súng, sau này người ta đã đổi ống tre thành giấy hoặc cây gai dầu, nạp thuốc súng và tạo ra những cuộn nhỏ, gọi là “pháo”. Người ta tin rằng đốt pháo không chỉ có nghĩa là trừ bệnh, mà nó còn có thể làm tăng không khí náo nhiệt của lễ hội.
Cho đến thời nay, tục đốt pháo đã trở thành một hoạt động văn hóa rất phổ biến trong dân chúng. Ngày nay, mô hình pháo nổ ngày càng đa dạng. Hình dáng của pháo cũng được thay đổi rất nhiều. Nhưng quan niệm cho rằng nổ pháo để xua đuổi bệnh tật rủi ro, nghênh đón một năm mới may mắn đã in sâu vào tiềm thức của nhân dân ta. Đặc biệt, khi nói đến các sự kiện lớn hay Tết Nguyên đán, người ta phải đặt một vài chuỗi pháo. Tiếng nổ đanh giòn rung trời càng làm tăng lên niềm vui mừng, kích thích cho bầu không khí thêm sôi nổi. Tiếng pháo mở ra một năm mới đẹp đẽ ở phía trước, an bình thịnh vượng.
